(wszystkie zdjęcia - z Archiwum Stowarzyszenia U siebie-At home i U. Sochackiej, autorzy prac - uczniowie Szkoły Podstawowej nr 81 w Łodzi, autor zdjęć - Wacław Pyzioł)
_
DSC_4202
ODDAJĘ W PAŃSTWA RĘCE WIRTUALNE MUZEUM OBOZU - EFEKT PRACY NIE TYLKO MOJEJ, ALE WSZYSTKICH, KTÓRZY PAMIĘĆ O OBOZIE PRZY PRZEMYSŁOWEJ UZNALI ZA CZEŚĆ SWOJEJ WŁASNEJ PAMIĘCI/TOŻSAMOŚCI
Urszula Sochacka
Od 2009 roku zrealizowałam kilkanaście projektów dot. obozu - w różnej formie (m.in. projekty edukacyjne, książka, projekt społeczny, badania naukowe i film dokumentalny, który przez ostatnie lata był jednym z ważniejszych źródeł informacji o obozie). Zebrałam bogatą dokumentację dot. obozu, m.in. w formie filmów, zdjęć, wywiadów, ankiet, scenariuszy zajęć, rysunków, projektu podręcznika. Mając na uwadze nieobecność historii obozu w sferze publicznej, uważam, że upowszechnienie zebranych przeze mnie materiałów jest nie tylko dobrym pomysłem, ale wręcz moim obowiązkiem. Dokonam ich wyboru, opracuję i przygotuję na stronę www. Brakujące wątki uzupełnię podczas kwerendy i prac w terenie. W wyniku wizyt studyjnych w instytucjach pamięci w Polsce i Niemczech oraz kwerendy w Internecie wybiorę formę prezentacji właściwą dla wrażliwego tematu, jakim jest martyrologia dziecięca, i mając na uwadze potencjalnych odbiorców - także dzieci. Ponieważ myślę o stronie www nie tylko jako o współczesnym Wirtualnym Muzeum, w różnych formach udostępniającym informacje o historii obozu, ale też jako o platformie współpracy między podmiotami, które działają na rzecz pamięci o obozie lub powinny to robić, planuję zaprosić do współpracy przy tworzeniu strony i późniejszym jej prowadzeniu łódzkie niekomercyjne podmioty. Aktualnie inicjatywy na rzecz pamięci o obozie nie są skoordynowane, nie uzupełniają się, a tym samym nie zapewniają skutecznego przekazu pamięci. Do współpracy chcę zaprosić dotychczasowych partnerów - np. Szkołę Podstawową nr 81 w Łodzi – strażnika pamięci o obozie, ale też nowych.
(Źródło - wniosek stypendialny - nabór - 2019/2020 r.)
Prof. em. Jürgen Zinnecker - wieloletni pracownik Uniwersytetu w Siegen, kierownik Centrum Badawczego SiZe. Kierował grupą badawczą „Dzieci II wojny światowej” w Instytucie Kulturoznawstwa w Essen. Wraz z Imbke Behnken utrzymywali kontakty badawcze z partnerami z polskich uniwersytetów i instytutów w ramach projektu „Polskie dzieciństwa w czasie II wojny światowej”.
Dr hab. Imbke Behnken -
wieloletni pracownik Uniwersytetu w Siegen, współprowadząca Centrum Badań Biografii Dzieciństwa i Młodości w Siegen (SiZe). Ostatnio - Senior Profesor na Uniwersytecie Goethego we Frankfurcie.
(na zdjęciach z planu filmowego Nie wolno się brzydko bawić - Imbke Behnken, Urszula Sochacka i Barbara Dudek - przewodniczka po Krakowie i Polsce, głównie grup niemieckojęzycznych, tłumaczka, od 2009 roku 1/3 naszego 3-osobowego teamu projektowego)
Moim działaniom od początku sekunduje naukowczyni z Niemiec - Dr. hab. Imbke Behnken, która wszystkie kolejne projekty wspierała wiedzą, naukowym doświadczeniem i konkretnymi działaniami - takimi jak np. kwerenda w niemieckich archiwach. Dodatkowo rozwój Wirtualnego Muzeum obozu postanowiła wesprzeć dotacją przekazaną w imieniu własnym i nieżyjącego męża (razem przez lata jako naukowcy zajmowali się biografiami dzieci z czasów II wojny światowej).
Gdy zaczynałam zajmować się "Przemysłową", przestrzegano mnie, że wyruszam w bardzo trudną podróż, na której wiele razy zatrzyma mnie moja własne historia, będąca kontynuacją obozowego epizodu mojego ojca. Imbke, dołączając do wędrówki w kierunku - "Przemysłowa", też do końca nie wiedziała, na co będzie musiała znaleźć w sobie odwagę i siłę.
Od 2009 roku zajmuję się historią obozu przy ulicy Przemysłowej w Łodzi. Wiedzę o nim upowszechniam w różnych formach wypowiedzi. Dziecięce ofiary obozu upamiętniam we współpracy ze Szkołą Podstawową nr 81 im. Bohaterskich Dzieci Łodzi w Łodzi, która znajduje się na granicy dawnego obozu. Od lat 60. ub. w. jest "dyżurną" strażniczką pamięci o obozie.
W szkole funkcjonuje Izba Pamięci = Szkolne Muzeum obozu. Razem zrealizowaliśmy kilka projektów edukacyjnych i artystycznych, których celem było upowszechnianie wiedzy o historii obozu i upamiętnienie dziecięcych ofiar, ale też znalezienie form upamiętniania, które przemawiałyby do ich głównych animatorów i uczestników - uczniów szkoły podstawowej.
Historia obozu wciąż jest mało znana i w ograniczony sposób reprezentowana w przestrzeni publicznej. Nie istnieje muzeum obozu. Związane z nim eksponaty są prezentowane jedynie w dwóch szkolnych izbach pamięci. "Przemysłowa" nie zafunkcjonowała do tej pory w dyskursie akademickim. Brakuje współczesnej monografii obozu. Elementy oznakowania dawnego terenu obozu nie komunikują jasno, do historii jakiego obozu i jakich ofiar się odwołują. Akcje upamiętniające powielają się, tym samym nie uzupełniając brakujących elementów, niezbędnych dla skutecznego przekazu pamięci. Wciąż działający na pierwsze, drugie, trzecie i wszystkie kolejne pokolenia naznaczone tragiczną historią "z Przemysłowej", Obóz przy Przemysłowej pozostaje niewidoczny.
Cele realizacji projektu:
Uporządkowanie, opracowanie i zabezpieczenie bogatej dokumentacji, zebranej w ramach kilkunastu projektów dot. obozu przy ulicy Przemysłowej w Łodzi, m.in. w formie filmów, zdjęć, wywiadów, ankiet, scenariuszy zajęć, rysunków, projektu podręcznika Upublicznienie, udostępnienie szerokiemu odbiorcy, poszukującemu informacji na temat historii obozu przy ulicy Przemysłowej w Łodzi, wiedzy - na zróżnicowanym poziomie zaawansowania, w atrakcyjnej, różnorodnej formie.
Stworzenie stałego miejsca reprezentującego mało znaną, słabo zbadaną i opisaną, w ograniczony sposób reprezentowaną w przestrzeni publicznej historię obozu. Miejsca, które pełniłoby rolę źródła wiedzy, ale i platformy współpracy w zakresie upamiętniania.
Wirtualne Muzeum obozu przy ulicy Przemysłowej to autorski projekt Urszuli Sochackiej zrealizowany w ramach stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, w programie "Sztuki wizualne".
Jego przedmiotem było stworzenie strony internetowej przybliżającej historię dawnego niemieckiego nazistowskiego obozu dla dzieci i młodzieży przy ulicy Przemysłowej w Łodzi, poprzez prezentację efektów projektów dot. obozu, zrealizowanych przez ostatnich dziesięć lat przez Sochacką, we współpracy z innymi osobami i instytucjami.
Zrealizowano w ramach stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego
Wirtualny spacer zwykle jest imitacją rzeczywistej wędrówki po istniejącym terenie lub obiekcie.
W odniesieniu do poruszanej przez nas tematyki wirtualne muzeum obozu mogłoby prezentować jego dawny teren lub reprezentujące jego historię eksponaty ze szkolnej Izby Pamięci.
Nie odchodząc zupełnie od przypomnianego znaczenia słowa wirtualny, chciałabym poszerzyć jego zawartość o kilka dodatkowych elementów. Wirtualny w odniesieniu do Wirtualnego Muzeum obozu przy ulicy Przemysłowej, zgodnie z przyjętymi przeze mnie założeniami, oznacza: rekonstruujący, reprezentujący, zmieniający nieistniejącą przestrzeń i czas.
Wirtualne Muzeum obozu przy ulicy Przemysłowej podejmuje próbę rekonstrukcji historii obozu, który nadal jest mało znany, a który funkcjonował od 1942 do 1945 roku w zgoła innej "scenografii", niż obecnie zachowana. Jako budulca używa wizerunków i relacji więźniów-dzieci, oryginalnych dokumentów oraz pozbawionego poobozowych resztek, ale jednak autentycznego terenu dawnego obozu. Wojenną, ale i powojenną historię obozu i obozowiczów próbuje odtwarzać poprzez tworzenie własnych reprezentacji - takich, jak film, rysunek, performance, publikacja. Ale także poprzez omówienie/analizę/opis form upamiętnień tworzonych przez innych lub we współpracy z innymi (pomnik, publikacje, spektakl, uroczystość upamiętniająca, projekt edukacyjny, wystawa itd.).
Struktura Wirtualnego Muzeum pozwala na:
- poznawanie historii obozu z punktu widzenia pierwszego, drugiego i trzeciego pokolenia (świadkowie, ich dzieci, dzieci uczestniczące w upamiętnianiu)
- widzenie obozu z różnych perspektyw - z oficjalnej (właściwej instytucjom upamiętniającym i upowszechniającym wiedzę lub takim, które powinny to robić) i z prywatnej (byli więźniowie, ich rodziny)
- na płynne przechodzenie od totalu (charakterystyczny dla narracji oficjalnych) do detalu (właściwy narracjom prywatnym), które tylko we wzajemnym kontekście - dodatkowo znaczą.
Muzeum obozu przy ulicy Przemysłowej jest także pomnikiem - budowanym z uczuć i emocji. Odebranych, odczutych i przekazanych.
Jest próbą:
- rozliczenia, zrozumienia i wybaczenia
- transformacji energii złej w dobrą
- pamięcią.
Pamięcią za trudną, najczęściej nieadekwatną, pełną sprzeczności, zerwań i niekonsekwencji.
WIRTUALNE MUZEUM OBOZU PRZY ULICY PRZEMYSŁOWEJ W ŁODZI