(zdjęcia z otwarcia wystawy czasowej
pt."Zabrano nam dzieciństwo 1939-1945"(2017 r.)- źródło - Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi)
OPIS AKTYWNOŚCI MTN w ŁODZI
dot.
OBOZU DLA DZIECI POLSKICH w ŁODZI PRZY UL. PRZEMYSŁOWEJ
(głównie okres od 2009 do 2020 r.)
Wystawy:
Jedną z podstawowych działalności muzeów jest wystawiennictwo. We wnętrzach Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi na przestrzeni czasu od 2009 roku do dziś prezentowano wystawy czasowe i stałe, w których pojawiał się temat obozu dla dzieci polskich przy ul. Przemysłowej w Łodzi.
Jedną z wystaw czasowych, która była w całości poświęcona losom dzieci z obozu przy ulicy Przemysłowej w Łodzi to wystawa przygotowana przez Magdalenę Helman pt. Polen-Jugendverwahrlager Litzmannstadt - Obóz dla dzieci i młodzieży przy ul. Przemysłowej w Łodzi.Zbiory Muzeum Tradycji Niepodległościowych. Ta wystawa była prezentowana odbiorcom w 2013 roku. Wystawa miała na celu przypomnienie ogromu cierpień dzieci w okresie okupacji niemieckiej podczas II wojny światowej. Była również wyrazem pamięci i hołdu wobec tych najmłodszych ofiar i bohaterów. Pokazywała także co zostało zgromadzone i zachowane w dokumentacji tamtego czasu w zbiorach Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi.
Następną wystawą która poruszała temat losów dzieci przetrzymywanych w obozie przy ulicy Przemysłowej była wystawa czasowa pt. Zabrano nam dzieciństwo 1939-1945. Wystawa miała na celu przedstawienie widzowi tragicznej sytuacji dzieci umieszczonych w obozach przy ul. Przemysłowej i w Dzierżąznej, w których tak naprawdę zabrano dzieciństwo. Zmuszone do ciężkiej pracy, dotknięte głodem, zmagające się ze śmiertelnymi infekcjami, walczyły o swoje życie. Tylko niektórym z nich udało się przeżyć koszmar wojny. Są to ocaleni, którzy mogą dać świadectwo o tych tragicznych wydarzeniach. Dodatkowo wystawie towarzyszył film pt. Obozowe życie małoletnich w Litzmannstadt zrealizowany przez Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi oraz Telewizję TOYA w 2017 roku.
Kolejną inicjatywą opowiadającą o dzieciach z ul. Przemysłowej była wystawa pt. Czas niewoli, czas śmierci. Martyrologia dzieci i młodzieży w Łodzi 1939-1945. Aranżacja 12 plansz, które charakteryzowały problematykę dzieci i młodzieży podczas okupacji niemieckiej ze szczególnym uwzględnieniem dziejów obozu przy ul. Przemysłowej w Łodzi. Wystawa była prezentowana w Kościele Wniebowzięcia NMP przy Placu Kościelnym w Łodzi i stanowiła integralną część obchodów w dniu 5 listopada 2015 roku.
Następną wystawą była wystawa pt. Świadectwa ocalałych. Wojna i okupacja 1939-1945 - ekspozycja była prezentowana poza siedzibą MTN.
Filmy:
Kolejną formą propagowania tematu losów dzieci z obozu przy ul. Przemysłowej były filmy dokumentacyjne zrealizowane przez MTN w Łodzi.
Jedną z takich realizacji był film pt. „Obozowe życie małoletnich w Litzmannstadt”. W tym filmie swoje relacje przedstawiły: Krystyna Latuszewska przetrzymywana w obozie przesiedleńczym przy ul. Łąkowej oraz Kazimierz Gabrysiak wraz z Marią Osses przetrzymywani w obozie dla dzieci i młodzieży polskiej przy ulicy Przemysłowej. Film został nakręcony w 2017 roku.
W 1986 roku w MTN w Łodzi przygotowano dokumentację do filmu pt. W cieniu serca. Natomiast w 2012 roku MTN było jednym z partnerów Stowarzyszenia U siebie-At home z Krakowa podczas realizacji filmu dokumentalnego Nie wolno się brzydko bawić (m.in. z MTN pochodziły materiały archiwalne do filmu).
Współpraca międzyinstytucjonalna:
Ze Stowarzyszeniem Komitet Dziecka, Kuratorium Oświaty w Łodzi, Centrum i Rekreacji w Łodzi, Pałacem Młodzieży im. J. Tuwima w Łodzi, Kapitułą Dziecięco-Młodzieżową, Szkołą Podstawową nr 81 i nr 44 oraz XXIV Liceum Ogólnokształcącym i XXX Liceum Ogólnokształcącym – Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi współorganizowało Spotkanie Pokoleń pod Pomnikiem Martyrologii Dzieci (Pomnik Pękniętego Serca w Parku Szarych Szeregów). W ramach uroczystości odbyło się seminarium dla uczniów poświęcone historii obozu dla dzieci przy ul. Przemysłowej (MTN), a następnie uroczystości oficjalne pod Pomnikiem Pękniętego Serca, gdzie uczniowie XXX LO przedstawili program okolicznościowy. Złożono kwiaty pod pomnikiem, wręczono medale Serce Dziecka. Na zakończenie uroczystości odbyło się spotkanie pokoleń w szkole nr 81. Uroczystość odbyła się 1 czerwca 2011 roku pod Pomnikiem Pękniętego Serca.
Publikacje:
Pracownicy Muzeum Tradycji Niepodległościowych w latach 2009-2020 wydali publikacje dotyczące losów dzieci przetrzymywanych w obozie przy ulicy Przemysłowej.
Jedną z nich był folder wydany w roku 2013 do wystawy czasowej pt. Polen Jugendverwahrlager Litzmannstadt. Obóz dla dzieci i młodzieży przy ul. Przemysłowej w Łodzi. Jest to publikacja zwarta, zawierająca tekst informacyjny dotyczący martyrologii dzieci i młodzieży w latach II wojny światowej. Zawiera skondensowane informacje dotyczące sytuacji dzieci pod okupacją niemiecką.
Kolejną publikacją, w której zasygnalizowano ten temat był folder do wystawy pt. Zabrano nam dzieciństwo 1939-1945 autorstwa Sławomira Gawlika. W folderze zostało opisane życie w obozie dla dzieci polskich. Treść tekstu, cytaty, zdjęcia zamieszczone w publikacji ukazały tragiczną sytuację dzieci przetrzymywanych w obozie. Przedstawiono również sylwetki oprawców dzieci z obozu przy ul. Przemysłowej i filii w Dzierżąznej. Folder ukazał się w 2017 roku.
Lekcje muzealne:
W omawianym okresie prowadzone były przez pracowników MTN lekcje muzealne, na których omawiano losy dzieci umieszczonych w obozie przy ulicy Przemysłowej. Jedną z takich inicjatyw była lekcja pt. Martyrologia dzieci polskich w okresie okupacji hitlerowskiej na przykładzie obozu dla dzieci i młodzieży przy ul. Przemysłowej i w Dzierżąznej, proponowana dla młodzieży w latach 2009-2011.
Natomiast od roku 2012 pracownicy Oddziału Radogoszcz realizowali lekcję pt. Powstanie i funkcjonowanie obozu dla dzieci i młodzieży przy ul. Przemysłowej i w Dzierżąznej.
Prelekcje, odczyty i wykłady:
Również jedną z form popularyzacji tematu o obozie przy ulicy Przemysłowej były odczyty i prelekcje poprowadzone przez pracowników MTN w Łodzi.
W latach 2010 i 2011 były prowadzone prelekcje pt. Dzieje obozu dla dzieci i młodzieży przy ul. Przemysłowej i w Dzierżąznej. Prelekcja Obóz dla dzieci i młodzieży przy ul. Przemysłowej w zbiorach Muzeum Tradycji Niepodległościowych prezentowała eksponaty dotyczące obozu przy ul. Przemysłowej i jego filii w Dzierżąznej.
Wykład Dzieje obozu dla dzieci polskich przy ul. Przemysłowej – dla osadzonych w Areszcie Śledczym przy ul. Smutnej w Łodzi (30 maja 2016 r.).
Oprowadzania, spacery edukacyjne:
Oprowadzania to kolejna propozycja adresowana do młodzieży i dorosłych, poprzez którą muzealnicy przybliżali temat losów dzieci przetrzymywanych w obozie przy ulicy Przemysłowej w Łodzi. Pracownicy MTN urządzali terenowe wycieczki historyczne i spacery edukacyjne dla młodzieży szkolnej.
Jedną z takich inicjatyw była terenowa wycieczka historyczna po terenie byłego obozu dla dzieci i młodzieży przy ul. Przemysłowej i jego filii w Dzierżąznej, zorganizowanej w ramach Dnia Pamięci pod Pomnikiem Martyrologii Dzieci w parku im. Szarych Szeregów. W wycieczce uczestniczyła młodzież gimnazjów i liceów z Łodzi i województwa. Wycieczka została przeprowadzona 1 czerwca 2012 roku.
Pracownicy MTN w Łodzi we współpracy z IPN w Łodzi przeprowadzili spacery edukacyjne dla młodzieży ze szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych. Tytuł jednego z tematów tych spacerów brzmiał: PJN Lager przy ulicy Przemysłowej. Ta akcja edukacyjna została przeprowadzona w 2012 roku.
Kolejną inicjatywą była wycieczka historyczna pt. Śladami przeszłości – z dziejów obozu dla dzieci i młodzieży przy ul. Przemysłowej w Łodzi w latach 1942-1945.
W roku 2016 angażując się w Światowe Dni Młodzieży pracownicy Muzeum oprowadzali zorganizowane grupy na spacerach edukacyjnych po terenie byłego obozu dla dzieci i młodzieży polskiej przy ul. Przemysłowej w Łodzi.
Muzeum Tradycji Niepodległościowych cały czas aktywnie włącza się w inicjatywy edukacyjne upamiętniające losy dzieci i młodzieży polskiej przetrzymywanych w obozie przy ulicy Przemysłowej i we filii w Dzierżąznej.
(autor opracowania – Sławomir Gawlik – kustosz i bibliotekarz – Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi)
